Natuurvriendelijk isoleren

Steeds meer mensen isoleren hun woning om energie te besparen. Goed voor de portemonnee én het klimaat. Maar wist u dat bij het isoleren van uw spouwmuur en/of dak en het vervangen van kozijnen kwetsbare dieren zoals huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen onnodig kunnen worden verstoord of zelfs gedood, zonder dat u het weet? Dat is niet nodig! U kunt namelijk natuurvriendelijk isoleren. De dieren kunnen dan wegvliegen voordat er geïsoleerd wordt en krijgen vervangende verblijfplaatsen. Zo bespaart u energie én beschermt u de natuur en het klimaat.

^{De methode Natuurvriendelijk isoleren (de NVI-aanpak) is ontwikkeld door de provincie Utrecht in samenwerking met isolatiespecialisten.}

Het Soortenmanagementplan (SMP) en de tijdelijke aanpak natuurvriendelijk isoleren (NVI-aanpak)

Met een Soortemanagementplan (SMP) maakt een gemeente een biodiversiteitsplan op basis van uitgebreid ecologisch onderzoek. Ook de gemeente Brunssum werkt aan een SMP. Zo’n plan voorziet niet alleen in de wettelijke bescherming van kwetsbare diersoorten bij isoleren, zoals vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen, maar biedt ook een aanvulling op de al genomen maatregelen voor de bescherming van kwetsbare flora en fauna. Hiermee kan een gemeente in de toekomst een gebiedsgerichte omgevingsvergunning flora en fauna voor alle inwoners in één keer aanvragen bij de Provincie, waardoor individueel aanvragen straks niet meer nodig is (bron: Rijksoverheid). Door een landelijk tekort aan ecologen duurt dit proces helaas langer dan wenselijk is. Omdat er in Brunssum nog geen SMP is, maar we wel dóór moeten met isoleren en verduurzamen, werken we nu aan de hand van de tijdelijke NVI-aanpak. Dit houdt in dat de gemeente verplicht is om kraamverblijven te plaatsen voor vleermuizen. Hoeveel en voor welke soort wordt bepaald door de Rijksoverheid. Doordat er in de afgelopen jaren al veel gebouwen in Brunssum zijn geïsoleerd, zijn er naast verbljven voor vleermuizen, ook veel nestplekken verdwenen voor de huismus en de gierzwaluw. De gemeente stimuleert daarom, naast het plaatsen van kraamverblijven voor vleermuizen, ook het plaatsen van extra nestkasten voor deze vogelsoorten. Door deze NVI-aanpak te volgen, kunnen er in Brunssum weer een (beperkt) aantal woningen geïsoleerd worden, zonder dat hiervoor een aparte omgevingsvergunning nodig is. Isolatiebedrijven die werken volgens de NVI-aanpak houden de woningen die zij isoleren bij in een landelijke applicatie waar de provincie toezicht op houdt. Deze NVI-aanpak geldt maximaal drie jaar totdat de gemeente is gestart met het opstellen van het SMP. Zodra het onderzoek voor het SMP is gestart, kan de Provincie al een tijdelijke ontheffing verlenen: een pré-SMP. Ook dan kan er nog steeds maar een beperkt aantal gebouwen worden geïsoleerd, maar wel al meer dan onder de NVI- aanpak.

De natuurkalender en het 'natuurvrij' maken van de woning

Met de NVI-aanpak kan het hele jaar door worden geïsoleerd, maar alléén als het gebouw vooraf ‘natuurvrij’ is gemaakt op momenten dat de natuurkalender dat toestaat (buiten het broed- en kraamseizoen of de winterslaapperiode). Natuurvrij maken betekent dat de vleermuizen en vogels vóór het isoleren in de gelegenheid zijn gesteld om te vertrekken uit de spouw of van onder het dak. Het isolatiebedrijf maakt de openingen onder de dakrand dicht of plaatst flappen voor openingen in de spouwmuur. De vogels en vleermuizen kunnen dan nog wel naar buiten vliegen, maar niet meer terug naar binnen. Isolatiebedrijven mogen de woning niet het gehele jaar door natuurvrij maken, ze zijn verplicht te werken volgens de natuurkalender. De WoonWijzerWinkel Limburg of een isolatiebedrijf dat natuurvriendelijk isoleert vertelt u hier graag meer over.

Na het natuurvrij maken mag het isolatiebedrijf de woning op de gebruikelijke manier isoleren. Let op: wanneer u iets verandert aan de buitenkant van uw woning of tuin dan kunt u te maken krijgen met de Wet Natuurbescherming. Op deze site van Milieu Centraal kunt u meer informatie hierover vinden, onder andere over wanneer een omgevingsvergunning nodig is.

Maakt u van uw huis een thuis voor vogel en vleermuis?

Nu steeds meer gebouwen in Brunssum goed geïsoleerd zijn en worden, zijn we in de hele gemeente op zoek naar geschikte, nieuwe plekken voor huisvesting van verschillende soorten vleermuizen en vogels. Houdt u van de natuur en dieren? Is uw woning al goed geïsoleerd? En wilt u van uw huis (en/of tuin) een thuis voor hen maken? Dan horen we graag van u. Misschien kan uw woning geschikt (te maken) zijn voor de plaatsing van permanente natuurverblijven, zoals kraamverblijven voor vleermuizen en/of nestkasten voor huismussen of gierzwaluwen. Uiteraard gratis! En door een natuurverblijf te adopteren helpt u ook andere Brunssumers. Als er voldoende nieuwe onderkomens voor vleermuizen en vogels gerealiseerd worden, kunnen andere gebouweigenaren ook gaan isoleren volgens de NVI-aanpak.

poster nvi werving

Aanmelden

Heeft u interesse in huisvesting van kwetsbare diersoorten in of rond uw woning? Vul dan dit reactieformulier in of mail naar: duurzaam@brunssum.nl.

Veel gestelde vragen

Wanneer is mijn woning geschikt?

Woningen die al goed geïsoleerd zijn, kunnen zeer geschikt zijn voor het inbouwen van een permanent natuurverblijf omdat daar geen werkzaamheden aan de spouw of het dak meer nodig zijn. Mocht u zich willen aanmelden, dan vragen wij ook om informatie over uw woning. Indien uw woning (nog) niet is voorzien van dakisolatie, gevelisolatie en/of geïsoleerde kozijnen met isolerende beglazing (HR++ of triple glas), zullen wij uw woning op dit moment niet direct zeer geschikt vinden, juist omdat we willen voorkomen dat u later geen isolatiemaatregelen kunt nemen.

Hoe ziet een permanent natuurverblijf er uit?

Er zijn verschillende manieren om ruimte te bieden aan vleermuizen en vogels in, bij of aan de woning. Soms is het voldoende om een stootvoeg te verwijderen, waarmee vleermuizen toegang krijgen tot een niet geïsoleerde spouwmuur. Een andere mogelijkheid is dat er één of meerdere kasten ingemetseld worden. Een kast kan ook aan de buitenkant van het huis vastgemaakt worden. Een ecoloog komt bij u kijken om te zien of uw woning geschikt is voor plaatsing van een natuurverblijf en wat in uw situatie dan het beste past. Een verblijf hangt meestal hoog, op minimaal 3 meter van de grond. Een voorbeeld van permanent ingebouwde natuurverblijven ziet u op onderstaande foto.

inbouwkasten NVI
links en rechts: ingebouwde nestkasten voor vogels - midden: ingebouwde vleermuisverblijven

Wat gebeurt er als ik me aanmeld?

Indien u zich aanmeldt voor een natuurverblijf dan zal de eventuele aankoop en plaatsing van de natuurverblijven van A tot Z gedaan worden door Fauna Protect in opdracht van en volledig op kosten van de gemeente Brunssum. Er zijn voor u dus geen kosten aan verbonden. We beginnen met een beperkt aantal natuurverblijven op urgente plekken verspreid over de gemeente. Na verwerking van de aanmeldingen zal een ecoloog bepalen welke locatie geschikt is voor welk verblijf. Het kan in deze fase voorkomen dat uw woning wél een geschikte plek is, maar dat op die plek nog niet direct een verblijf nodig is. Op het aanmeldformulier kunt u aangeven of u toestemming geeft om:

uw contactgegevens te delen met Fauna Protect;
uw gegevens te mogen bewaren voor eventuele toekomstige plaatsing van natuurverblijven.

Hoe zit 't met de wet natuurbescherming en natuurvergunningen?

Mocht u in de toekomst werkzaamheden willen verrichten aan uw woning, zoals bijvoorbeeld een aanbouw of schilderwerk, dan vormen de natuurverblijven geen belemmering. Er is geen natuurvergunning (omgevingsvergunning flora en fauna) nodig voor aanbouwen en schilderwerken. Voor (na)isolatie van dak, nieuwe kozijnen en/of dakrenovatie is de natuurvergunning wel belangrijk. Daarom werkt de gemeente aan een Soortenmanagementplan (SMP) zodat dit in één keer voor alle gebouweigenaren wordt geregeld. Bij het plaatsen van bijvoorbeeld zonnepanelen moet ook rekening gehouden worden met de natuurkalender. Inbouwvoorzieningen voor vleermuizen, de huismus en gierzwaluw hebben daar geen invloed op. Meer informatie over wanneer u rekening moet houden met de natuurwetgeving vindt u op Wat zegt de Omgevingswet over natuurbescherming? | Milieu Centraal.

Waarom zijn vleermuizen zo belangrijk?

Vleermuizen zijn belangrijk voor de natuur. In Nederland leven verschillende soorten vleermuizen. Ze eten veel insecten zoals muggen en motten. 1 vleermuis kan tot wel 3.000 insecten per avond eten. Een gezonde vleermuispopulatie voorkomt zo ook een insectenplaag. De afgelopen jaren is het aantal vleermuizen erg teruggelopen. Daarom zijn ze nu aangewezen als een bedreigde diersoort. Door isolatie verdwijnen veel natuurlijk schuilplaatsen in gebouwen en woningen. Hierdoor is het voor vleermuizen moeilijker om een goede plek te vinden om te leven. Vleermuiskasten bieden een veilige en fijne plek waar vleermuizen kunnen rusten en hun jongen groot brengen.

Geven vleermuizen overlast?

Vleermuizen zijn nachtdieren. Ze maken geen geluiden die wij mensen kunnen horen. Ook verspreiden ze geen vieze geur. Vleermuizen vallen nooit mensen of dieren uit zichzelf aan. Net als vogels, laten vleermuizen uitwerpselen vallen. Bijvoorbeeld buiten onder de ingang van hun verblijf. Dit zijn kleine beetjes die snel verkruimelen. Vleermuiskasten plaatsen we daarom niet boven ramen of deuren.

De vleermuiskast hangt. Wat nu?

Als de permanente vleermuiskast is ingebouwd, hoeft u verder helemaal niets te doen. Het verblijf is onderhoudsvrij. De diertjes komen uit zichzelf. U hoeft ze niet te ‘lokken’.